Jeden z najoryginalniejszych obiektów Gdańska. Stanowi zabytek kultury materialnej i symbol stosunków społecznych. Jego osobliwy kształt od wieków wabi przechodniów, ciekawi podróżników, zdobi zdjęcia.
Początkowo była to warowna brama o dwóch potężnych basztach chroniąca miasto od strony portu. Ponadto od połowy XV wieku była ona zaopatrzona w drewnianą maszynerię żurawiego dźwigu, który prawie przez 5 wieków w porcie przeładowywał towary. Mechanizm tego dźwigu składał się z konopnej liny, systemu bloków i dwóch kołowrotów wprawianych w ruch przez żurawników – portowych robotników. Co do grosza liczone były obroty Żurawia, zapisywane w gdańskich księgach, na dworach i giełdach.
Po II wojnie światowej Żuraw został odbudowany przez gdańskie Pracownie Konserwacji Zabytków i Zakład Historii Architektury Politechniki Gdańskiej. Przedsięwzięciem kierował Stanisław Bobiński. Odrestaurowany Żuraw stał się najwyższej klasy muzealnym unikatem portowej techniki, a od 20 lipca 1962 r Żuraw został siedzibą Muzeum Morskiego w Gdańsku, które z czasem włączono w poczet członków International Association of Transport Museums. Dzisiaj Centralne Muzeum Morskie, w skład którego wchodzi Żuraw to jedno z najwspanialszych muzeów tego typu w Europie.
