Gród biskupiński, położony na półwyspie wrzynającym się w Jezioro Biskupińskie (pomiędzy Poznaniem a Bydgoszczą) przypadkowo odkrył nauczyciel z Biskupina – Walenty Szwajcer w 1932 roku. Jeszcze przed wojną rozpoczęto, a po wojnie kontynuowano prace archeologiczne pod kierunkiem Józefa Kostrzewskiego i Zdzisława Rajewskiego, w efekcie których w 1950 roku uznano teren wykopalisk za muzeum. Obecnie jet to jeden z najbardziej znanych rezerwatów archeologicznych w Polsce (nadal będący obiektem intensywnych badań interdyscyplinarnych), czynny przez cały rok, bardzo chętnie odwiedzany przez turystów.
Dawny gród biskupiński
Najstarsze ślady osadnictwa odnalezione w Biskupinie pochodzą sprzed 10 tys. lat p.n.e. (paleolit). Największym zainteresowaniem jednak cieszy się osada warowna typu bagiennego z wczesnej epoki żelaza. Zamieszkiwała j ludność prasłowiańska kultury łużyckiej. Podaje się różne daty określające powstanie tej osady, najbardziej prawdopodobny wydaje się okres około 700 lat p.n.e. Była to owalna osada założona na niewielkiej wyspie (około 2 ha), która w wyniku obniżenia się zwierciadła wód przekształciła się obecnie w półwysep. Do wyspy prowadził drewniany pomost, a sama osada otoczona była drewniano-ziemnym wałem obronnym o wysokości 6 m. Zbudowany był on ze skrzyń wypełnionych ziemią i oblepionych gliną, aby utrudnić jego podpalenie. Dodatkowo wały były zaopatrzone w ukośnie wbite słupy drewniane utrudniające dostęp od strony wody i służące poza tym jako falochrony. Ponad wałami górowała wieża strażnicza z bramą wjazdową połączoną z pomostem, chronioną przez ludzi i psy. W pobliżu bramy mieścił się plac będący miejscem zebrań i targów. Po wewnętrznej stronie wałów biegła okrężna ulica długa na ponad 400 m, a przy 12 równoległych uliczkach w 13 rzędach stało około 100 jednakowej wielkości chat o wymiarach około 10 na 8 metrów. Ulice ze względu na bagniste podłoże wyłożone były dębowymi i sosnowymi belkami.
Chaty były wykonane z drewna, a wszystkie budynki stojące w jednym rzędzie pokrywał wspólny dach kryty prawdopodobnie trzciną. Ich wejścia skierowane były na południe. Wnętrze domów dzieliło się na dwie części – izbę główną z owalnym paleniskiem i łożem dla całej rodziny oraz przedsionek przeznaczony najpewniej dla zwierząt. Podłogi pokryte były kołkami z polepą glinianą.
Ludność biskupińska
W biskupińskim grodzie żyło około 600-800 mieszkańców, a w jego szczytowym okresie nawet około 1200 osób. Ludność Biskupina trudniła się przede wszystkim uprawą roli, hodowlą zwierząt i rzemiosłem (np.: tkactwo, garncarstwo, odlewy z brązu i żelaza), ale też myślistwem, rybołówstwem i zbieractwem. Co roku około 150 ha ziemi obsiewano pszenicą, prosem i jęczmieniem. Uprawiano rośliny strączkowe, oleiste oraz rzepę i len. Hodowano konie, bydło, kozy, owce, świnie, trzymano też psy.
Mieszkańcy osady prowadzili ożywione kontakty handlowe z sąsiadami i wędrownymi kupcami (m.in. dzięki Bursztynowemu Szlakowi przebiegającemu nieopodal). Świadczą o tym np. odnalezione tu przedmioty pochodzące z Włoch czy Niemiec.
Jeszcze trudniejsza do ustalenia jest data upadku osady w Biskupinie, możliwe, iż było to około 500 r p.n.e. Później powstała tu osada otwarta, a w wiekach VII-XI istniał tu niewielki gród plemienny.
Zostaw komentarz