Urodzony: 1488 r.
Zmarł: 16 maja 1561 r.
Żył: 73 lata
Kariera: 1527-1559 r. – hetman wielki koronny
Ojciec: Jan Amor Młodszy
Matka: Barbara z Rożnowa (wnuczka Zawiszy Czarnego)
Hetman wielki koronny i kasztelan krakowski. Biorąc udział w wyprawie orszańskiej z 1508 r. zadebiutował jako żołnierz. Miał wtedy 20 lat i dowodził zaciężną chorągwią jazdy.
W rok później uczestniczył w zwycięstwie nad Mołdawianami, których pobito pod Chocimiem. W 1512 roku brał udział w bitwie z Tatarami pod Łopusznem i Wiśniowcem, a w roku 1514 w zwycięstwie pod Orszą dowodził hufcem jazdy. Pobito wtedy armię moskiewską.
W 1521 r. wziął udział w wyprawie przeciw Turkom dowodząc wojskami zaciężnymi. Otrzymał wtedy kasztelanię wojnicką (jego pierwszy urząd, nie należący jednak do najprzedniejszych).
W 1527 roku Tarnowski został wojewodą ruskim i otrzymał od króla Zygmunta I Starego godność hetmana wielkiego koronnego (buławę hetmańską przejął po Mikołaju Firleju). Odtąd odpowiedzialny był za obronę południowych i wschodnich granic Rzeczypospolitej, zagrożonej częstymi najazdami Wołochów i Tatarów.
Król w dekrecie nominacyjnym dla Tarnowskiego napisał, że otrzymuje on hetmanię „z tytułu swych niepospolitych zasług i dzielności”.
Końcem 1530 r. Wołochowie najechali wschodnie rubieże kraju zajmując Pokucie. Latem następnego roku podjęto wyprawę wojenną, którą poprowadził hetman Tarnowski. Rozgromił on Wołochów w bitwie pod Gwoźdźcem i pod Obertynem (1531) – zyskując opinię znakomitego dowódcy.
Cztery lata później, dowodząc wojskami polsko-litewskimi, powtórzył swój sukces militarny, tym razem w wojnie przeciwko Moskwie, zdobywając 1535 r. Homel i Starodub. Dzięki tym wyprawom hetman Jan Tarnowski rozsławił swoje imię niezwyciężonego wodza i zapewnił sobie nieśmiertelną pamięć wszystkich następujących po nim pokoleń Polaków.
Podczas wojny z Mołdawią oblegał Chocim i zmusił hospodara mołdawskiego do zawarcia pokoju (1538). W roku zwycięskiej bitwy pod Starodubem Jan Tarnowski został wojewodą krakowskim a później kasztelanem krakowskim (najwyższy urząd w państwie). W latach czterdziestych był stronnikiem Zygmunta Augusta i stanął zdecydowanie w obronie władzy królewskiej w związku z kontrowersyjnym małżeństwem króla z Barbarą Radziwiłłówną.
W krótkim jednak czasie odsunięty został od tronu przez wpływowego Mikołaja Czarnego Radziwiłła. Przeszedł wtedy do opozycji, choć nigdy nie posunął się do poniżenia autorytetu królewskiego.
Hetman Tarnowski zasłynął również jako reformator taktyki wojennej, a swoje doświadczenia praktyczne zawarł w dziele pt. „Consilium rationis bellicae” – „Rada sprawy wojennej” (1558). Rozprawa ta, wydana pod łacińskim tytułem ale pisana po polsku, stała się fundamentalną pozycją w kształceniu przyszłych strategów i głównym źródłem zasad sztuki wojennej końca XVI w.
Było to pierwsze, w pełni oryginalne i zarazem najwybitniejsze dzieło staropolskiego piśmiennictwa wojskowego tej epoki.
Kasztelan Tarnowski był właścicielem jednego z największych majątków ziemskich w kraju. Posiadał 10 miast i ponad 120 wsi. Jego dobra określane mianem „państwa tarnowskiego” znajdowały się w województwie krakowskim, sandomierskim i ruskim a poza granicami kraju posiadał dobra Raudnickie w Czechach.
Hetman Jan Amor Tarnowski, dożywszy sędziwego wieku 73 lat, zmarł 16 maja 1561 roku w swoim ulubionym dworze w Wiewiórce pod Tarnowem. Pochowano go w sierpniu w kolegiacie tarnowskiej.
Artykuł pozyskany dzięki uprzejmości serwisu Poczet.com