Sceny z sali rozpraw przesuwają się przed oczami niczym kadry z prawniczego thrillera – publiczność szturmuje budynki sądów, polityka i zbrodnia rozpalają emocje, prasa podgrzewa nastroje, a adwokaci wygłaszają płomienne mowy. Na ławie oskarżonych wrogowie Najjaśniejszej Rzeczypospolitej: urzędnicy, mordercy, dezerterzy i szpiedzy. Zbiór reportaży o głośnych procesach II Rzeczypospolitej, ukazujący lata 20. i 30. przez pryzmat sali sądowej, to lektura fascynująca. „Słynne procesy II Rzeczypospolitej” autorstwa Heleny Kowalik w księgarniach od 12 lutego.
Największą sensację wzbudzały zabójstwa osób publicznie znanych, a w poszukiwania motywów zbrodni angażowało się całe społeczeństwo. Sąd rzadko utajniał rozprawy, w mediach podawano pełne nazwiska pozwanych, a jeśli ofiara korzystała z domów publicznych – na świadków powoływano często prostytutki. Na światło dzienne wyciągano też wstydliwe sekrety z życia ofiar, które stanowiły pożywkę dla plotkarskiej prasy. Procesy oskarżonych o zbrodnie na tle miłosnych uniesień ściągały zazwyczaj do sądu takie tłumy publiczności, że kordon policji musiał ochraniać salę rozpraw.
20-letnia Edyta Wicherkówna została oskarżona o szpiegostwo na rzecz Niemiec. W trakcie procesu udowodniono jej, że w podwawelskim kasynie uwodziła dowódców 2 Dywizjonu Pociągów Pancernych i wyciągała od nich państwowe tajemnice. Sprawozdania dla Niemców wplatała w treść listów do ojca. Rozprawy przeciwko podporucznikowi Janowi Wereszczyńskiemu musiano, ze względu na ogromne zainteresowanie, przenieść do największej sali Sądu Wojskowego w Warszawie. Mogli się na nie dostać się wyłącznie posiadacze biletów. Wereszczyński został oskarżony o to, że jako oficer kasowy Wojskowego Urzędu Gospodarczego roztrwonił zawrotną sumę ponad 20 milionów marek. Prokurator zażądał dla niego kary śmierci.
Helena Kowalik opisuje w sumie kilkadziesiąt spraw sądowych, z których każda jest inna i każda równie emocjonująca. Autorka tworzy też socjologiczny obraz epoki – przedstawia społeczeństwo niestabilne, podzielone i niejednolite. „Słynne procesy II Rzeczypospolitej” to pasjonująca lektura, a zarazem cenne źródło wiedzy o obyczajowości, kulturze oraz polityce lat 20. i 30., ukazanych z perspektywy sali sądowej.
Helena Kowalik – jest autorką kilkunastu książek m.in. zbiorów reportaży: „Wyjście z lasu”, „Wiesz pan, skąd ja jestem?”, „Chleb, który nie bodzie”, „Miłość, zbrodnia, kara”, „Warszawa kryminalna” tom I (najgłośniejsze procesy lat 1990-2000) oraz tom II (procesy sądowe 2005-2010), „PeeReL zza krat” oraz powieści: „Człenio”, „Córka Kaina”. Jej utwory znajdują się również w kilkunastu antologiach najlepszych polskich reportaży. Jest laureatką wielu konkursów, wyróżniona m.in.: I Nagrodą im. Ksawerego Pruszyńskiego za osiągnięcia reporterskie, III Nagrodą im. Bolesława Prusa za całokształt pracy w dziennikarstwie, nagrodą w kategorii „Inspiracje Roku 2010” w Ogólnopolskim Radiowym Konkursie Reportażystów „Melchiory”.
Autor: Helena Kowalik
Tytuł: „Słynne procesy II Rzeczypospolitej”
Wydawnictwo: MUZA
Premiera: 12 lutego 2020