Urodzony: 966 r.
Zmarł: 17 czerwca 1025 r.
Żył: 59 lat
Panował: 992-1025 r.
Ojciec: Mieszko I
Matka: Dobrawa
Rodzeństwo: Świętosława, Mieszko, Lambert Świętopełk, brat nieznany z imienia
Żony: dwie żony nieznane z imienia, Emnilda, Oda
Dzieci: Bezprym, Mieszko (II Lambert), Otto, Regelinda, Matylda, dwie córki nieznane z imienia, syn nieznany z imienia
Dojście Bolesława do władzy
Bolesław, jedyny syn Mieszka i jego pierwszej żony – Dobrawy, urodził się w roku chrztu polskiego – 966. W chwili śmierci ojca, w wieku 26 lat, Bolesław miał już trzecią żonę. Pierwsza, nieznana z imienia, była córką margrabiego Rykdaga, druga, również nieznana z imienia, Węgierka, urodziła mu syna Bezpryma. Obie żony zostały przez księcia odesłane. Trzecia żona – Emnilda – była córką księcia zachodniosłowiańskiego Dobromira. Urodziła ona dwóch synów: Mieszka i Ottona oraz trzy córki.
Wraz ze śmiercią Mieszka zaistniało niebezpieczeństwo podzielenia państwa między synów, lecz Bolesław wykazał się ogromną determinacją i zdecydowaniem w objęciu tronu. Być może wpływ na jego postawę miał dokument Dagome iudex, gdzie nie zostaje on wymieniony jako spadkobierca. Niemniej jednak Bolesław wygnał z Poslki swoją macochę Odę (zmarła w Niemczech), a także swoich przyrodnich braci: Mieszka, Lamberta i Świętopełka. Rozprawił się książę również z panami feudalnymi, którzy opowiedzieli się po stronie Ody. Dwóch z nich Odylena i Przybywoja kazał oślepić.
Brutalne, acz zdecydowane przejęcie władzy otwarło przeszło trzydziestoletnie panowanie bez wewnętrznej opozycji.
Zjazd gnieźnieński w roku 1000
W roku 1000 do Polski wraz ze swoją świtą podążał niemiecki cesarz Otton III. Głównym powodem wizyty tak ważnej osobistości była pielgrzymka do grobu Św. Wojciecha – misjonarza zamordowanego w Prusach. Otton III znał dobrze Wojciecha, a i gorliwie zabiegał o jego kanonizację. Drugi powód był natury politycznej. Młody cesarz (wówczas miał 21 lat) chciał z cesarstwa stworzyć państwo powszechne, w którym nie byłoby dominującego narodu. Cesarstwo to składałoby się z czterech części: Italii, Galii (Brandenburgia i Lotaryngia), Germanii, a także ze Słowiańszczyzny. Jako zarządcę ostatniej części widział on właśnie Bolesława Chrobrego. Musiał więc wcześniej Chrobry wywrzeć na Ottonie silne wrażenie, że chciał mu powierzyć tak istotną rolę. Idea cesarza, ze względu na swój uniweralistyczny charakter, nie cieszyła się wśród wielmożów niemieckich, zresztą jak i sam cesarz.
Po przekroczeniu granicy do Gniezna prowadził świtę cesarską sam książę Bolesław. Przemierzając kraj cesarz był pod ogromnym wrażeniem bogactwa. Sam Thietmar pisał „Trudno uwierzyć i opowiedzieć, z jaką wspaniałością przyjmował wówczas Bolesław cesarza…”.
Podczas jednej z uczt w gnieźnieńskim grodzie cesarz włożył na skronie Chrobrego swój własny diadem, a także podarował mu symbol władzy, włócznię Św. Maurycego. Gest ten nie był koronacją gdyż to uczynić mógł tylko papież, choć wg Galla Anonima Otton wtedy powiedział: „Nie uchodzi to, by takiego i tak wielkiego męża księciem nazywać lub komesem, jakby jednego spośród dostojników, lecz wypada chlubnie wynieść go na tron królewski i wywyższyć koroną.Otton przez tan gest chciał wprowadzić swoje plany państwa powszechnego i uznał Bolesława za samodzielnego władcę. Istnieje również domysł, że czynem tym wskazał Bolesława jako następcę na cesarskim tronie.
Podczas zjazdu gnieźnieńskiego oficjalnie ustanowiono arcybiskupstwo w Gnieźnie oraz trzy biskupstwa: we Wrocławiu, w Krakowie i w Kołobrzegu. Oficjalnie, gdyż utworzenie arcybiskupstwa zależało nie tylko od cesarza, ale również od papieża. Decyzja ta została podjęta w 999 roku. W wydanej przez papieża Sylwestra II bulli arcybiskupem Gniezna został brat Św. Wojciecha – Gaudenty. Utworzone wcześniej biskupstwo poznańskie nadal bezpośrednio było podległe Stolicy Apostolskiej.
Prawdopodobnie efektem rozmów gnieźnieńskich była również decyzja o zamążpójściu siostrzenicy cesarza Rychezy. Jej wybrankiem miał zostać syn Bolesława – Mieszko – późniejszy król Polski.
Bolesław obdarzył gości licznymi darami. Cesarz otrzymał 300 pancernych żołnierzy, którzy szczególnie upodobali się Ottonowi. Bolesław odprowadził cesarza do granicy i dalej w głąb państwa niemieckiego.
Po zjeździe, Bolesław starał się o formalną koronację u papieża. Wysłał opata benedyktyńskiego Astryka-Atanazego do Włoch. Sytuacja jednak się skomplikowała. W Rzymie wybuchło powstanie sprowokowane przez Bizancjum. Papież i cesarz musieli uciekać do Rawenny. Państwo Kościelne zwróciło się o pomoc do innych państw. Los padł na sąsiadującą Wenecję i Węgry. Tym sposobem, w dowód wdzięczności, koronę przeznaczoną dla Bolesława otrzymał władca Węgier – Stefan – późniejszy święty. Koronę Stefanowi zawiózł poseł Chrobreg- opat Atryk. Najprawdopodobniej zdradził księcia polskiego kuszony przez niemieckich panów. Być może macocha Bolesława, Oad, żyjąca wówczas w Niemczech, także maczała palce w antypolskiej intrydze.
Wojny polsko-niemieckie
23 stycznia 1002 roku tłumiony przez wewnętrzną opozyję i malarię, umiera Otton III. Jednym z kandydatów do korony niemieckiej był Henryk Bawarski, znany z wrogości wobec Słowian. Chrobry w tym czasie, zapewne oczekując powrotu do wrogich stosunków z Niemcami, postanowił przekroczyć Bug i zająć Łużyce, Milsko i Miśnię. Tereny te od nidługiego czasu były w niemieckich rękach, toteż miejscowa ludność przyjaźnie witała zdobywców.
Zdarzenia te nie doprowadziły jednak jeszcze do wojny. Bolesław w lipcu wziął udział w zjeździe książąt niemieckich , którzy mieli wybrać nowego króla. Tron objął Henryk II Bawarski (później został świętym). Na zjeździe tym Henryk okazywał przyjaźń w stosunku do Bolesława – popierał nawet małżeństwo córki polskiego księcia – Regelindy z grafem Hermanem, późniejszym margrabią Miśni.
Zjazd jednak okazał się pułapką dla Bolesława. Napadli go żołnierze Henryka gdy opuszczał miasto. Ocalał jednak dzięki pomocy niemieckich rycerzów księcia saskiego Bernarda oraz margrabiego Henryka ze Schweinfurtu, którzy stanęłi po stronie zdradzonego gościa. Tak rozpoczęła się otwarta wojna. Chrobry w drodze powrotnej spalił jeszcze gród Strzałę, który stanowił posag Regelindy.
Początek potyczek z Niemcami nie był dla Bolesława zbyt uciążliwy, skoro w 1003 roku zajął Czechy. Co prawda rok później stracił część tych terenów na rzecz Niemiec lecz większość zatrzymał.
Henryk II, który po śmierci został ogłoszony świętym, sprzymierzył się z pogańskimi Wieletami przeciwko Polsce. W 1005 roku armia niemiecko-czesko-wielecka dowodzona przez samego cesarza dotarła do Poznania. Henryk nie zdecydował się na szturm grodu – podpisano pokój. Polska oddała jedynie Łużyce i Milsko.Niemcy z takich warunków nie mogli być zadowoleni.
W 1007 roku doszło do zerwania pokoju. Zaatakował Bolesław, lecz zapewne uprzedzając niemiecki atak. Po latach mocowania się bez wyraźnej przewagi jednej bądź drugiej strony doszło do podpisania kolejnego rozejmu. Tym razem na terenie Niemiec – w Merseburgu w 1013 roku. Polska otrzymywała jako lenno Łużyce i Milsko.
Chrobry jednak wciąż czuł się silny i knuł nawet przeciw cesarzowi z niemieckimi książętami. Za Milsko i Łużyce nie płacił trybutu. Nic dziwnego, iż z nadejściem kolejnego lata doszło do kolejnej fazy wojny.
Początkowo walki toczyły się nad Odrą, po czym Henryk zaatakował gród Niemczę. Oblężenie trwało ponad miesiąc. Thietmar o tych wypaskach pisze: „Nigdy nie słyszałem o oblężonych, którzy by z większą od nich wytrwałością i bardziej przezorną zaradnością zabiegali o swoją obronę…”. Machiny wojenne, wprawione w rozwalaniu kamiennych murów nie mogły sobie poradzić z solidnym, złowiańskim, drewnianym grodem. Chrobry stanął wraz ze swoim wojskiem w okolicach Wrocławia, by odciąć cesarzowi drogę do kraju. Haenryk wycofał się więc do Czech. Bolesław podążył za nim i spustoszył kraj i wziął wielu w niewolę.
30 stycznia 1018 roku w Budziszynie podpisano trwały pokój. Milsko i Łużyce bezwarunkowo dostały się Polsce. Gwarancją pokoju miało być nowe małżeństwo Bolesława (Emnilda już wówczas nie żyła) z Odą – córką jednego z margrabiów niemieckich.
Bolesław odniósł zwycięstwo na Henrykiem. Nie oznaczał to, że Niemcy miały mniejszy potencjał militarny – cesarz nie dysponował całym wojskiem, gdyż kraj niemiecki był wewnętrznie skłócony i stosunkowo słaby. Poza tym Bolesław nie uznawał otwartej walki. Wolał podstępem i podjazdami czynić wojsku nieprzyjaciela wielkie straty.
Wyprawa kijowska
Po zawarciu pokoju z Niemcami Chrobry mógł zająć się sytuacją na wschodzie. Stosunki z Rusią były przyjazne jeszcze za czasów Włodzimierza I Wielkiego, kiedy w 1013 r. Bolesław wydał za sywna Włodzimierza, Świętopełka, jedną ze swoich córek. Sam nawet ubiegał się o rękę córki Włodzimierza – Predysławy, jednak mu jej odmówiono.
Po śmierci Włodzimierza sytuacja zaczęła się komplikować. Jego synowie, Śiętopełk i Jarosław walczyli o tron. Żona Świętopełka, a córka Chrobrego dostała sie do więzienia. Chrobry w 1013 roku ruszył się zbrojnie na Kijów. Wyprawa nie przyniosła oczekiwanych efektów. W odwecie Jarosław, po wygnaniu Świętopełka w 1017 roku, również skierował się ku Polsce, lecz i ta wyprawa nie przyniosła zmian. Dopiero po zawarciu pokoju z Niemcami Chrocbry wraz z niemiecką pomocą liczącą 300 żołnierzy ruszył na Ruś. Chciał, wprowadzając zięcia Świętopełka na tron, zapewnić sobie wpływy we wschodnim państwie.
Do starcia doszło na rzece Bug, gdzie bitwę sprowokował ruski wojewoda, Bąd, który krzyczał do polskiego księcia: „A ty po co tu? Oto oszczepem rozpruję brzuch twój tłusty!” Zwycięstwo Polaków było zupełne. Jarosław uciekł, a Chrobry zajął Kijów i wprowadził na tron zięcia. Tam zgwałcił siostrę Jarosława, Predysławę mszcząc się za odmowę jej ręki. Przeciw Polsce wybuchło powstanie ludności. Po kilku miesiącach wycofał się więc Chrobry z licznymi skarbami. Po drodze zajął Grody Czerwieńskie.
Świętopełk został jednak później wygnany z kraju, lecz tym razem Chrobry nie wstawił się za nim. Nawiązał przyjazne stosunki z Jarosławem, który panował do 1054 roku.
Koronacja Chrobrego
Po wielu latach wojen w Polsce nastał czas pokoju. Bolesław uporządkował zapewne sprawy wewnętrzne, umacniał i jednoczył państwo.
W lecie roku 1024 zmarli swaj przeciwnicy Chrobrego: paież Benedykt VII oraz cesarz Niemiec Henryk II. Zamieszanie jakie nastąpiło w obu tych krajach wykorzystał po raz kolejny Chrobry na swoją korzyść. Najprawdopodobniej na Wielkanoc czyli 18 kwietnia 1025 roku, bez zgody papieża koronował siebie w Gnieźnie na króla Polski. Blisko sześćdziesięcioletni starzec wprowadził Polskę do grona królestw europejskich, a tym samym umocnił suwerenność i niezależność państwa. Państwo, o którym pierwsze wzmianki pojawiały się ok 60 lat wcześniej stało się znaczącym królestwem w Europie.
Król Polski – Bolesław I Chrobry zwany również Wielkim – zmarł 17 czerwca 1025 roku. Pochowano go w Poznaniu.